Ayakkabı deformasyonları, hem perakende satıcılar, hem de müşteriler için önemli bir sorundur. Ayakkabılarında arıza meydana gelen müşteriler, farklı davranış ve tepkilerle ürünü satın aldıkları firmalara başvururlar. Ayakkabılarda yaşanan deformasyonların bir bölümü müşterilerin yanlış kullanımı sonucu meydana gelse de büyük bir kısmı üretim hatalarından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle ayakkabı üreticilerinin ayakkabı malzemelerini çok iyi tanımaları ve muhtelif üretim teknolojilerini çok iyi bilmelidirler.

Ayakkabılarda meydana gelen hatalar genel hatlarıyla; malzeme hataları, işçilik hataları, kalıp hataları, ortopedik deformiteler, dermatolojik problemler ve kullanıcı hataları başlıkları altında incelenebilir. Bu başlıkları sırasıyla inceleyerek, müşterilerin satın aldıkları ayakkabılarda olası sorunlar karşısında ne yapmaları gerektiği ile ilgili bilgi vermeye çalışacağız. Bu yazıda, ayakkabılarda üreticiler tarafından yapılan malzeme hatalarını inceleyeceğiz.

MALZEME HATALARI;

Malzeme hataları, saya hataları ve taban hataları olmak üzere 2 başlık altında toplanmaktadır.

SAYA HATALARI

Saya; deri, astar, fort, bombe ve aksesuarlardan oluşmaktadır.

-                * Deri Hataları: Deride görülebilecek hatalar; çatlak ve yarıklar, boşluk ve kırışma, derinin boya atması ve koku yapması gibi hatalardır. Çatlak, yarık, boşluk ve kırışmalar derinin kalitesinden ve işlenme sürecinde yapılan hatalardan kaynaklanmaktadır. Derinin koku yapmasının en önemli nedeni, tabaklanma ve finisaj sırasında bazı kimyasal ve teknik hatalar sonucu deride hayvansal bir koku oluşmasıdır. Derinin boya vermesinin en önemli nedeni ise, konforlu olması gerekçesiyle ayakkabıların astarsız üretilmesidir. Terleme sonrası astardaki boya kişinin ayaklarının ve çoraplarının boyanmasına neden olmaktadır. Ayrıca bazı spor ayakkabılar koyu renk kumaş astarla kaplanmaktadır. Bu durumda yine aynı sonuca neden olmaktadır. Bu tarz ayakkabılara firmalar, özel bir etiket ekleyerek astarsız ve kumaş astarlı ayakkabıların boya verebileceği konusunda müşterilerini aydınlatması gerekmektedir. Aynı şekilde süet deri ile imal edilmiş ayakkabılarda, yaka kıyılığı kullanılmış ise yine boya sorunu yaşanabilmektedir.  

Müşteri Ne Yapmalıdır?

Ayakkabıda yukarıda bahsedilen deri problemlerinden biri varsa (çatlak ve yarıklar, boşluk ve kırışma, derinin boya atması ve koku yapması) müşteri ayakkabıyı iade etmeli ve firma müşteriye yeni bir ayakkabı vermelidir. Ancak müşterinin kendisine boya ile ilgili bilgi verilmiş ise ayakkabının iadesi söz konusu olamamaktadır.

-        * Fort ve Bombe Hataları: Ayakkabının topuk kısmı fort, burun kısmı ise bombe adını almaktadır. Eğer ayakkabının fort ve bombesi kaliteli malzemelerden üretilmemiş ise, zamanla burun ve topukta kırılmalar ve çökmeler meydana gelmektedir.

Müşteri Ne Yapmalıdır?

Eğer kırılma ve çökme çok kısa bir sürede gerçekleşmiş ise, müşteri ayakkabıyı iade etmeli ve firma müşteriye yeni bir ayakkabı vermelidir. Ancak 2 ay gibi bir süre geçtikten sonra meydana gelmişse, dış etkenler de söz konusu olabileceğinden firma ayakkabıyı tamir ederek müşteriye geri vermelidir.

-        * Saya Aksesuarlarının Bozulması: Günümüzde, ayakkabıların imalatında, gerek kullanımı kolaylaştırmak, gerekse estetik bir görünüm verebilmek için değişik aksesuarlar kullanılmaktadır. Bu aksesuarlar model aksesuarları ve fonksiyonel aksesuarlar olarak 2 grupta toplanırlar. Model aksesuarları; tokalar, droplar, zincirler, püsküller, yapma çiçekler, boncuklar, kordonetler, plastik etketler, logolar v.s.’dir. Fonksiyonel aksesuarlar ise; tokalar, klipsler, britler, çıtçıtlar, kancalar, fermuarlar, bağcıklar v.b. malzemelerdir.

 Bu aksesuarların kalitesiz malzemelerden seçilmesi zamanla deforme olmalarına ve kopma, kırılma, yırtılma gibi sorunlar yaşanmasına neden olmaktadır.

 Müşteri Ne Yapmalıdır?

Bu aksesuarlar ayakkabının ana malzemeleri olmadığı için tamirleri mümkündür. Bu nedenle müşteri böyle bir şikayet durumunda ayakkabıyı firmaya göndermeli ve firma ürünü tamir ederek müşteriye iade etmelidir.

 TABAN HATALARI

Tabanda yaşanan deformasyonlar, genellikle pençe ve topuk kısmında meydana gelmektedir. Ayakkabının pençe kısmında; erime ve kırılma, topuk kısmında; kesme, kırılma ve erime yaşanabilmektedir. Ayrıca taban vardolasında da sorunlara rastlanabilmektedir. Burada özellikle pençe kısmında meydana gelen erime sorunu tabandan kaynaklanabileceği gibi, zaman zaman da kullanıcı hatalarından da kaynaklanabilmektedir. Bazı ayaklardaki ortopedik deformite bu tür sorunlara yol açabilmektedir.

Kösele, suni kösele (neolit), PVC, Termo ve PU gibi tabanlarda kısa sürede oluşan pençe erimesi, tabanın kalitesinden kaynaklanmaktadır.

Müşteri Ne Yapmalıdır?

Böyle bir durumda müşteri ayakkabıyı iade etmeli ve firma müşteriye yeni bir ayakkabı vermelidir.

Pençe ve topuk kısmında kısa sürede meydana gelen kırılma sorunu da, yine tabanın malzeme kalitesinden kaynaklanan bir sorundur.

Müşteri Ne Yapmalıdır?

Böyle bir durumda müşteri ayakkabıyı iade etmeli ve firma müşteriye yeni bir ayakkabı vermelidir. Ancak bu kırılma belli bir kullanım süresi sonrasında oluşmuşsa, başka etkenlere de bağlı olabileceğinden, tamir edilerek müşteriye geri verilmesi gerekmektedir. Örneğin PU (Poliüretan) bir taban, keskin bir metale sürtmek nedeniyle zarar görmüşse tabanın kimyası gereği kısa zamanda kırılması normaldir. Bu durumda mümkün ise taban değiştirilerek müşteriye iade edilebilir.

Bazen ahşap malzemeden yapılan topuklarda, malzeme kalitesi kırılmalara neden olabilir. Bunun dışında topuk lastiğinde erime sorunu da, malzeme hatasından kaynaklanan bir sorundur.

Müşteri Ne Yapmalıdır?

Bu durumda müşteri ayakkabıyı firmaya göndermeli, firma da topuğu tamir ederek müşteriye iade etmelidir.

Kaynak: Ünal, Dinçer (2012). Ayakkabı Sorunları ve Tüketici Şikayetlerinin Değerlendirilmesi. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği – TASD- İstanbul.